Evrakta sahtecilik cezası, hem bireyleri hem de kamu düzenini ilgilendiren önemli bir ceza hukuku suçudur. Belgelerin güvenilirliğine yönelik bu tehdit, toplumun adalet ve doğruluk beklentisini zedelediği için Türk Ceza Kanunu’nda ciddi yaptırımlarla düzenlenmiştir. 2025 yılı itibarıyla geçerli olan ceza hükümleri, suçun niteliğine, belgenin türüne ve failin konumuna göre farklılık göstermektedir.
Evrakta sahtecilik suçu nedir
Evrakta sahtecilik suçu, bir belgenin baştan sona sahte olarak düzenlenmesi, var olan bir belgenin içeriğinin gerçeğe aykırı biçimde değiştirilmesi ya da sahte bir belgenin hukuki işlemde kullanılması şeklinde işlenebilen bir suç tipidir. Bu suç, doğrudan kamu güvenine karşı işlenen suçlar arasında yer alır ve belgeye duyulan inancı sarsarak sistemin temelini zayıflatır.
Resmi belge ile özel belge arasındaki fark
Evrakta sahtecilik cezası açısından en kritik ayrım, sahtecilik eyleminin gerçekleştirildiği belgenin türüdür:
Resmi belge, bir kamu görevlisinin görevini ifa ederken düzenlediği belgedir. Örnek olarak nüfus cüzdanı, pasaport, tapu, diploma, mahkeme ilamı, noter senedi ve ruhsatlar sayılabilir.
Özel belge ise bireyler arasında düzenlenen, hukuki işlem sonucu doğuran belgeleri ifade eder. Örneğin kira sözleşmesi, fatura, senet ve taahhütname özel belge kapsamına girer.
Resmi belgede sahtecilik TCK 204. madde kapsamında, özel belgede sahtecilik ise TCK 207. madde kapsamında değerlendirilir.
TCK 204 kapsamında evrakta sahtecilik cezası
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 204. maddesi, resmi belgede sahtecilik suçunu üç fıkra halinde düzenlemiştir:
TCK 204/1:
Resmi belgeyi sahte olarak düzenleyen, değiştiren veya sahte belgeyi kullanan kişi
→ 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
TCK 204/2:
Kamu görevlisi, görev gereği düzenlemeye yetkili olduğu resmi belgeyi sahte olarak düzenlerse
→ 3 yıldan 8 yıla kadar hapis cezası uygulanır.
TCK 204/3:
Belge sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli sayılıyorsa (örneğin noter senedi, mahkeme kararı)
→ Ceza yarı oranında artırılır.
Evrakta sahtecilik suçunun oluşması için gereken unsurlar
1. Belge: Hukuki değer taşıyan yazılı bir belge olmalıdır. Sahtecilik konusu belge resmi veya özel olabilir.
2. Fiil: Suç üç farklı şekilde işlenebilir:
– Sahte belge düzenleme
– Gerçek belgeyi aldatıcı şekilde değiştirme
– Sahte belgeyi kullanma
3. Aldatma kabiliyeti: Belgenin ortalama bir kişiyi aldatacak düzeyde hazırlanmış olması gerekir. Basit taklitler bu suçun kapsamına girmez.
4. Kast: Evrakta sahtecilik suçu sadece kasten işlenebilir. Failin belgeyi bilerek ve aldatma amacıyla düzenlemiş veya kullanmış olması şarttır. Taksirle işlenmesi mümkün değildir.
Evrakta sahtecilik davası hangi mahkemede görülür
Evrakta sahtecilik cezası açısından görevli mahkeme suçun türüne göre değişmektedir:
– TCK 204/1 kapsamında işlenen suçlar için görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesi’dir.
– TCK 204/2 kapsamında, yani kamu görevlisinin görevi kötüye kullanmasıyla işlenen suçlarda ise Ağır Ceza Mahkemesi yetkilidir.
Yetkili mahkeme, suçun işlendiği yer mahkemesidir. Suç, şikayete bağlı değildir, bu nedenle savcılık re’sen soruşturma başlatabilir.
Evrakta sahtecilik cezası 2025 yılında para cezasına çevrilir mi
TCK 204/1 kapsamındaki suçlarda, failin sabıkasız olması ve zararın giderilmesi gibi durumlarda mahkeme
– hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB)
– adli para cezasına çevrilme gibi yaptırımlara başvurabilir.
Ancak kamu görevlisi tarafından işlenen nitelikli sahtecilik suçlarında, suçun ağırlığı ve kamu güvenine etkisi nedeniyle doğrudan hapis cezası uygulanır ve cezanın ertelenmesi ya da çevrilmesi çoğu zaman mümkün olmaz.
Evrakta sahtecilik suçunda zamanaşımı süresi
Evrakta sahtecilik suçunun ceza zamanaşımı süresi 15 yıldır. Bu süre genellikle belgenin hukuki işlemde kullanıldığı tarihten itibaren başlar. Eğer belge birden fazla kez kullanıldıysa zincirleme suç hükümleri uygulanır.
Zincirleme suç ve tekerrür hükümleri
– Zincirleme suç (TCK 43): Aynı kişiye karşı farklı zamanlarda sahte belge kullanıldıysa tek bir ceza verilir ancak bu ceza belli oranda artırılır.
– Tekerrür (TCK 58): Failin daha önce aynı veya benzer suçtan cezası varsa, yeni cezada artırıma gidilir.
Yargıtay kararlarına göre evrakta sahtecilik
Yargıtay, evrakta sahtecilik suçunun oluşup oluşmadığına karar verirken özellikle belgenin aldatma kabiliyetine ve kast unsuruna dikkat etmektedir.
– Bir fotokopiyle çoğaltılmış, basit taklitle oluşturulmuş belge için Yargıtay, aldatma kabiliyeti olmadığı gerekçesiyle beraat kararı vermektedir.
– Sahte diplomayla kamu kurumuna iş başvurusu yapan kişi, hem sahtecilik hem de dolandırıcılık suçlarından cezalandırılmaktadır.
– Rızayla imza atan sanıklar için, suç kastı oluşmadığı gerekçesiyle cezai sorumluluk doğmadığına hükmedilmektedir.
Evrakta sahtecilik suçunun örnekleri
– Sahte noter vekaletnamesi düzenlemek
– Başkasının yerine imza atmak
– Sahte pasaportla yurtdışına çıkmaya çalışmak
– Sahte diploma veya sertifika kullanarak işe girmek
– Sahte trafik cezası makbuzu düzenlemek
Bu gibi eylemler hem adli ceza hem de idari yaptırımlar doğurur.
Evrakta sahtecilik suçunda avukatın önemi
Evrakta sahtecilik cezası ile karşı karşıya kalan kişilerin ceza avukatıyla birlikte hareket etmesi büyük önem taşır. Belgenin incelenmesi, aldatma kabiliyeti olup olmadığının tespiti, suçun kast ile işlenip işlenmediği gibi konular teknik uzmanlık gerektirir. Avukat desteğiyle doğru savunma stratejisi geliştirilebilir ve hak kaybı yaşanması önlenebilir.