Çalışma hayatında işten ayrılma süreci, birçok sosyal ve ekonomik değişikliği beraberinde getirir. Bu süreçte en çok merak edilen konulardan biri de “işten çıktıktan sonra sağlık sigortası ne kadar süreyle geçerlidir?” sorusudur. Bu yazımızda, işten ayrılan bireylerin sosyal güvenlik haklarını, sağlık hizmetlerinden yararlanma sürelerini ve Genel Sağlık Sigortası (GSS) kapsamındaki güncel uygulamaları detaylı şekilde ele alıyoruz.
Genel Sağlık Sigortası (GSS) Nedir?
Genel Sağlık Sigortası, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında düzenlenmiş bir sistemdir. Temel amacı, bireylerin ekonomik durumuna bakılmaksızın sağlık hizmetlerine erişimini sağlamak ve hastalık, kaza gibi risklere karşı koruma sunmaktır. Her vatandaş için sağlık güvencesi sunan bu sistem, çalışanlardan çalışmayanlara kadar geniş bir kesimi kapsamaktadır.
İşten Ayrıldıktan Sonra Sağlık Sigortası Kaç Gün Geçerlidir?
İş akdinin sona ermesiyle birlikte, kişinin sigortalılığı da son bulur. Ancak SGK güvencesi belirli bir süre daha devam eder. Bu sürenin uzunluğu, kişinin geçmiş bir yıllık prim ödeme durumuna göre belirlenir:
- Eğer son 1 yıl içinde 30 günden az prim ödenmişse, kişi sağlık hizmetlerinden yararlanamaz.
- 30 gün prim ödemesi yapılmışsa, işten ayrılma tarihinden itibaren 10 gün boyunca sağlık sigortası geçerliliğini korur.
- 90 gün ve üzeri prim ödemesi yapılmışsa, kişi işten çıkış tarihinden itibaren toplam 100 gün boyunca sağlık hizmetlerinden faydalanabilir.
Bu süreler yalnızca kişiyi değil, bakmakla yükümlü olduğu eş, çocuk ve ebeveynleri de kapsar.
İşsizlik Maaşı Alanlar Sağlık Hizmetlerinden Yararlanabilir mi?
Evet. İşsizlik maaşı almaya hak kazanan bireyler, bu maaşı aldıkları süre boyunca hiçbir ek işlem ya da prim ödemesine gerek kalmaksızın SGK kapsamındaki sağlık hizmetlerinden yararlanmaya devam ederler. Bu hak, işsizlik maaşının sona erdiği tarihe kadar kesintisiz şekilde geçerlidir.
İşten Çıkınca Sağlık Hizmetlerinden Hangi Haklar Korunur?
İşten ayrılan bireyler, sigorta sürelerinin devam ettiği dönemde aşağıdaki hizmetlerden yararlanabilir:
- Devlet hastanelerinde ücretsiz muayene ve tedavi
- Özel hastanelerde SGK kapsamında indirimli sağlık hizmeti
- Eczane ve ilaç temini hizmetleri
- Laboratuvar, tahlil ve görüntüleme işlemleri
Bu kapsamda sunulan sağlık güvencesi, bireyin olduğu kadar, eş ve çocukları gibi yakınlarını da içermektedir.
Eş ve Çocukların Sağlıktan Yararlanma Koşulları Nelerdir?
İşten çıkan kişinin sağlık sigortasından eşinin ve çocuklarının da yararlanması mümkündür. Ancak bazı kriterler bulunmaktadır:
- Eşin sigortalı çalışmaması veya kendi adına sağlık güvencesi bulunmaması gerekir.
- Lise mezunu çocuklar için sağlık hizmetinden yararlanma yaşı 20’dir.
- Yükseköğrenim gören çocuklar için bu süre 25 yaşına kadardır.
- Engelli çocuklar için yaş sınırı olmaksızın sağlık hizmeti süresi uzatılabilir.
Bu şartların sağlanması halinde, aile fertleri sağlık güvencesinden kesintisiz olarak yararlanabilir.
100 Gün Sonra Sağlık Hizmeti Nasıl Devam Eder?
İşten ayrıldıktan sonra 100 günlük sağlık hizmeti süresi dolduğunda, bireyin halen sigortalı bir işte çalışmıyor olması halinde, Genel Sağlık Sigortası kapsamında yeniden sağlık güvencesi sağlanması gerekir. Bunun için iki önemli adım izlenir:
- Gelir testi başvurusu: Kişi, bağlı bulunduğu ilçedeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’na başvurarak gelir testi yaptırmalıdır.
- Test sonucu: Eğer kişi veya hane gelirinin kişi başına düşen tutarı asgari ücretin 1/3’ünden düşükse, prim ödemeden sağlık hizmetlerinden faydalanabilir. Aksi halde, 2025 yılı için belirlenen aylık GSS primi olan yaklaşık 395 TL’yi kendisi ödemek zorundadır.
Gelir testi yaptırmadan geçen her ay için ise gecikmeli GSS borcu doğar ve cezalı işlem uygulanır.
Kız Çocukları İçin Sağlık Sigortası İstisnası
6111 sayılı yasa kapsamında, kız çocukları için özel bir durum söz konusudur. Eğer kız çocuğu evli değilse, çalışmıyorsa ve kendi adına sağlık güvencesi yoksa, yaş sınırı olmaksızın anne veya babasının sigortası üzerinden sağlık hizmetlerinden yararlanmaya devam edebilir.
Bu düzenleme, diğer aile fertleri için geçerli değildir ve sadece kız çocuklarını kapsayan özel bir hak sunmaktadır.
Sigortalılık Süresi Uzatılabilir mi?
Hayır. SGK tarafından belirlenen 10 ya da 100 günlük sağlık hizmeti süresi, prim gün sayısına göre otomatik olarak belirlenir ve uzatılamaz. Ancak kişi bu sürede:
- Yeni bir işe girerse sigortası yeniden başlar.
- İşsizlik maaşı alıyorsa sigortası maaş süresince devam eder.
- GSS primi öderse, gönüllü olarak sigortalı olur ve sağlık hizmetlerinden yararlanmaya devam eder.