Günümüzde miras, bağış ve vasiyet gibi yollarla bir malın başka bir kişiye geçmesi sıkça karşılaşılan bir durumdur. Bu geçişlerin bir bedel karşılığı olmadan gerçekleştiği hallerde, hukuki olarak ivazsız intikal kavramı gündeme gelir. Peki, ivazsız intikal nedir? Kimleri ilgilendirir? Vergi ödemek gerekir mi? Tüm bu soruların yanıtlarını bu rehberde bulabilirsiniz.
İvazsız İntikal Nedir?
İvazsız intikal, malvarlığının bir kişiden diğerine karşılıksız olarak geçmesidir. Yani malı devralan kişi, bu edinim için herhangi bir bedel ödemez. Bu durum bağış, miras veya vasiyetname gibi işlemlerle gerçekleşebilir.
Hukuken ivazsız intikalin temel özelliği, devreden kişinin bir karşılık beklememesi ve devralanın bir ödeme yükümlülüğü altında olmamasıdır. Ancak unutulmamalıdır ki, bu durum yine de belirli vergi yükümlülüklerini doğurur.
İvazsız İntikal Hangi Yollarla Gerçekleşir?
Mirasla Mal Geçişi
Bir kişinin vefatından sonra malvarlığının yasal mirasçılarına geçmesi, en bilinen ivazsız intikal şeklidir. Mirasçılar, bu edinim için bir ödeme yapmazlar. Ancak, miras kalan mallar için vergi ödemeleri gerekir.
Bağış ve Hibe İşlemleri
Kişinin sağlığında yaptığı bağışlamalar da ivazsız intikal kapsamındadır. Bir gayrimenkulün ya da arsanın, herhangi bir bedel alınmadan başkasına devredilmesi işlemi resmi olarak tapuda bağış şeklinde yapılır ve yine veraset ve intikal vergisi doğurur.
Vasiyetname ile Bırakılan Malvarlığı
Vasiyetname yoluyla bırakılan mallar da karşılıksız bir şekilde devredildiğinden, bu işlemler de ivazsız intikal niteliği taşır. Vasiyet yoluyla mal alan kişi, yasal mirasçı olmasa bile intikal vergisini ödemekle yükümlüdür.
İvazsız İntikalde Vergilendirme Nasıl Olur?
Karşılıksız edinimlerin tamamı, 7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu kapsamında vergilendirilir. Bu vergide iki temel unsur dikkate alınır:
1. Akrabalık Derecesi
Mirasçı ile ölen kişi arasındaki akrabalık ne kadar yakınsa, ödenecek vergi oranı o kadar düşüktür.
| Mirasçı Grubu | Uygulanan Vergi Oranı |
|---|---|
| Eş ve çocuklar | %1 – %10 |
| Kardeşler, torunlar | %3 – %15 |
| Diğer (3. derece ve yabancılar) | %5 – %30 |
2. Malın Değeri
Vergi oranı, intikal eden malın değerine göre kademeli olarak artar. Daha yüksek değerli malvarlıklarında oran yükselir.
Vergi Beyanı ve Süresi
Vergi yükümlülüğü, işlemin gerçekleştiği tarihten itibaren başlar. Beyan süresi ise intikalin şekline göre değişir:
- Türkiye’deki miras için: 4 ay
- Yurtdışında gerçekleşen miras için: 6 ay
- Miras bırakan yurtdışında, mirasçı Türkiye’deyse: 8 ay
Bu süre içinde ilgili vergi dairesine veraset ve intikal vergisi beyannamesi verilmelidir.
İvazsız İntikalde Tapu ve Noter Süreçleri
Tapuda gerçekleştirilen bağış işlemleri de resmi prosedüre tabidir. Bağış yapılacak taşınmazlar için:
- Noter huzurunda bağış sözleşmesi düzenlenmeli,
- Tapu Müdürlüğü’ne başvurularak işlem tamamlanmalı,
- Vergi dairesine gerekli bildirim yapılmalıdır.
Aksi takdirde işlem geçersiz olabilir veya ileride hukuki sorunlara neden olabilir.
İvazsız İntikalin Artıları ve Eksileri
Avantajları
- Bedelsiz mülk edinimi sağlar.
- Aile içi mal devri kolay ve hızlı gerçekleşir.
- Miras planlaması yapılmasını kolaylaştırır.
Dezavantajları
- Vergi oranları yüksek malvarlıklarında ciddi yük getirebilir.
- Sürelerin kaçırılması halinde idari yaptırımlar gündeme gelir.
- Resmi prosedürler zaman alabilir ve maliyet doğurabilir.
Sık Sorulan Sorular
İvazsız intikal nedir?
Karşılıksız olarak bir malın başka bir kişiye geçmesidir. Bağış, miras ve vasiyet yoluyla olur.
İvazsız intikal vergisi kim tarafından ödenir?
Karşılıksız şekilde malı alan kişi vergi mükellefidir.
Tapuda bağış yapılan bir taşınmaz için vergi gerekir mi?
Evet, bağış yoluyla edinilen taşınmazlar için intikal vergisi ödenmelidir.
Miras için beyan süresi kaç gündür?
Türkiye’deki miraslarda beyan süresi 4 aydır. Yurtdışındaki işlemler için bu süre 6 ya da 8 ay olabilir.