Kiracıların en çok merak ettiği ve tartışmaya açık konulardan biri, evden çıkarken evi boyatmak zorunda olup olmadıklarıdır. Özellikle tahliye sürecinde, ev sahipleri kiracıdan evi boyalı teslim etmesini talep ederken, kiracılar ise bu yükümlülüğün hukuki dayanağını sorgulamaktadır. Bu makalede, kiracının tahliye sırasında evi boyatma zorunluluğu, Türk Borçlar Kanunu ve Yargıtay kararları ışığında kapsamlı ve özgün şekilde ele alınacaktır.
Kira Sözleşmesinin Taraflara Yüklediği Yükümlülükler
Kira sözleşmesi, kiraya verenin taşınmazı kiracının kullanımına sunması ve kiracının kira bedelini ödemesi ile kurulan hukuki bir ilişkidir. Sözleşme kapsamında, kiraya veren taşınmazı kullanıma hazır halde teslim etmekle, kiracı ise taşınmazı özenle kullanmak ve tahliye anında aldığı haliyle iade etmekle yükümlüdür.
Ancak burada kritik olan nokta, kiracının “aldığı gibi iade etme” yükümlülüğünün kapsamıdır. Çünkü kanun, kiracının olağan kullanım sonucu meydana gelen aşınma ve yıpranmalardan sorumlu tutulamayacağını açıkça belirtmektedir.
Kiracının Tahliye Sırasındaki Sorumlulukları Nelerdir?
Kiracı, taşınmazı özenli kullanmalı ve sözleşme sonunda aldığı gibi iade etmelidir. Ancak bu kapsamda, olağan kullanım sonucu oluşan aşınmalar, boya solmaları, küçük çizik ve lekeler gibi durumlar kiracının sorumluluğunda değildir. Örneğin:
- Duvar boyalarının zamanla solması
- Hafif çiziklerin oluşması
- Parkelerdeki yüzeysel matlaşma
bu tür aşınmalar olağan kullanım kapsamında değerlendirilir ve kiracıdan bu nedenle boyama veya tadilat yapması beklenmez.
Buna karşılık, kiracının taşınmazı kötü kullanması veya sözleşmeye aykırı davranışları sonucunda oluşan kalıcı hasarlar, kiracının sorumluluğundadır. Örneğin:
- Duvarlarda sigara dumanı izleri
- Kalıcı boya lekeleri
- Derin çizikler ve delinmeler
gibi zararlar kiracının tamir etmesi gereken hasarlardır.
Kira Sözleşmelerindeki Boya Yaptırma Şartları
Kira sözleşmelerinde sıkça şu tür maddeler yer alır:
- “Kiracı evi boyalı teslim edecektir.”
- “Kiracı, taşınmazı aldığı gibi boyalı olarak iade etmekle yükümlüdür.”
Ancak bu tür sözleşme hükümleri kanunlara aykırı ise geçersiz sayılır. Türk Borçlar Kanunu’nun 316. ve 334. maddeleri, kiracının olağan kullanım dışındaki zararları tazmin etmekle yükümlü olduğunu açıkça düzenler. Dolayısıyla sadece sözleşmede boya yaptırma şartı yer almak, kiracıyı boya masrafı yükümlülüğü altına sokmaz.
Yargıtay Kararlarının Kiracıların Boyama Yükümlülüğüne Etkisi
Yargıtay’ın kararlarında, kiracının sadece kötü kullanım sonucu ortaya çıkan zararlar için sorumlu tutulacağı net şekilde belirtilmiştir. Özellikle Yargıtay 3. Hukuk Dairesi’nin 05.12.2018 tarihli kararı şu hükmü içerir:
“Kiracı, sözleşmeye uygun kullanma dolayısıyla oluşan aşınma, boya solması ve bozulmalardan sorumlu değildir. Boya masraflarının depozitodan kesilmesi ancak kötü kullanıma dayalı zararlar için mümkündür.”
Bu karar, kiracıyı olağan yıpranma nedeniyle boyama yapma zorunluluğundan korumaktadır.
Kiracının Boya Masrafından Sorumlu Olduğu Durumlar
Kiracı, taşınmazı hor kullanması veya sözleşmeye aykırı şekilde değiştirmesi halinde ortaya çıkan zararların giderilmesinden sorumludur. Örneğin:
- Duvarlarda sigara dumanı nedeniyle sararma
- Kalıcı boya lekeleri
- Duvardaki derin çizikler veya delinmeler
gibi durumlarda, kiracı boya yaptırmak veya masrafını karşılamak zorundadır. Ancak bu sorumluluğun doğması için zararın kötü kullanımdan kaynaklandığının ev sahibi tarafından ispat edilmesi gerekir.
Depozito Kesintileri ve Hukuki Dayanakları
Kiracıdan alınan depozito, kiracının kira borcunu ödememesi ya da kötü kullanım sonucu oluşan zararların tazmini için kullanılabilir. Ancak olağan kullanım nedeniyle ortaya çıkan boya solması ve aşınmalar depozitodan kesilemez.
Yargıtay, depozitodan yapılacak kesintilerde zararın kötü kullanıma bağlı olduğunun ispatının zorunlu olduğunu açıkça vurgulamıştır. Ev sahibi, boya masrafını depozitodan düşmek istiyorsa bu zararın kanıtlarını sunmak zorundadır.
Kiracı Evden Çıkarken Boya Yaptırmak Zorunda mı?
Kiracının boya yaptırma yükümlülüğü, taşınmazdaki hasarın niteliğine bağlıdır. Eğer:
- Duvarlarda sadece güneş ışığı nedeniyle boya solması,
- Hafif çizik ve yüzeysel lekeler bulunuyorsa,
kiracı boya yaptırmak zorunda değildir.
Ancak:
- Duvarlarda kalıcı lekeler,
- Derin çizikler, delinmeler veya ciddi hasarlar varsa,
kiracı boya yaptırmak veya masrafını karşılamak zorundadır. Fakat bu durumda bile ev sahibinin zararın kötü kullanım sonucu olduğunu ispat etmesi gerekmektedir.
Kiracı Boya Yaptırmadan Çıktığında Ne Olur?
Kiracı, evi boya yaptırmadan teslim ederse ve duvarlarda sadece olağan kullanım kaynaklı aşınmalar varsa, ev sahibi depozitodan kesinti yapamaz ve tazminat talebinde bulunamaz. Tahliye öncesinde kiracının evi fotoğraflaması ve hasarsız teslim ettiğini belgeleyebilmesi, ileride oluşabilecek ihtilafları önlemek açısından önemlidir.
Sonuç: Kiracı Evi Boyatmak Zorunda mı?
Özetle, kiracının evden çıkarken evi boyatması kanunen zorunlu değildir. Kiracı, sadece taşınmazı kötü kullanması sonucu oluşan zararları tazmin etmekle yükümlüdür. Olağan kullanım sonucu meydana gelen boya solmaları ve hafif yıpranmalar için boya yaptırmak zorunda değildir. Ev sahipleri, boya masrafı taleplerinde kötü kullanımı ispat etmek zorundadır.
Her iki tarafın da haklarını bilerek, kira sözleşmelerini hukuka uygun şekilde düzenlemesi ve tahliye sürecinde dikkatli davranması, ihtilafların önüne geçilmesini sağlar.
Sık Sorulan Sorular
1. Kiracı evden çıkarken evi boyatmak zorunda mı?
Hayır. Olağan kullanım nedeniyle oluşan boya solmaları ve yıpranmalardan kiracı sorumlu değildir.
2. Ev sahibi boya masrafını depozitodan kesebilir mi?
Sadece kötü kullanım sonucu oluşan zararlar için depozitodan kesinti yapılabilir.
3. Kira sözleşmesinde boya yaptırma şartı varsa ne olur?
Bu şart, kötü kullanım durumunda geçerlidir; aksi halde kanuna aykırı olup geçersizdir.
4. Kiracı boya yaptırmazsa dava açılabilir mi?
Sadece kötü kullanımı ispatlanırsa sorumluluk doğar; olağan kullanım nedeniyle açılan davalar reddedilir.