Miras hakkından vazgeçmenin özel bir yöntemi olan mirastan feragat sözleşmesi, Türk Medeni Kanunu’nun 528. maddesinde düzenlenmiştir. Bu sözleşme, mirasbırakan ile yasal veya atanmış mirasçı arasında yapılır ve mirasçının gelecekteki miras hakkından ivazlı ya da ivazsız olarak feragat etmesini sağlar.
Mirastan Feragat Sözleşmesinin Tanımı ve Hukuki Dayanağı
Mirastan feragat sözleşmesi, mirasbırakan ile muhtemel mirasçı arasında yapılan ve mirasçının ileride doğacak olan miras hakkından vazgeçmesini sağlayan resmi bir belgedir. Bu sözleşmenin hukuki dayanağı Türk Medeni Kanunu’nun 528. maddesidir. Aynı zamanda bu sözleşme bir tür miras sözleşmesi niteliğindedir.
Sözleşme ile mirasçı, belirli bir bedel karşılığında veya hiçbir karşılık almaksızın, mirasçılık sıfatını tamamen ya da kısmen kaybeder. Sözleşmenin geçerli olabilmesi için resmi vasiyetname şeklinde düzenlenmesi, yani noter huzurunda yapılması zorunludur.
İvazlı ve İvazsız Feragat Ayrımı
İvazlı Mirastan Feragat
İvazlı mirastan feragat, mirasbırakanın sağlığında mirasçıya belirli bir karşılık (para, mal, menfaat) verilerek yapılan feragattir. Bu durumda, sadece feragat eden kişi değil, onun altsoyu da mirastan yoksun hale gelir. Ancak, sözleşmede aksi açıkça belirtilmişse altsoy bu feragatten etkilenmeyebilir.
İvazsız Mirastan Feragat
İvazsız feragat, mirasçıya herhangi bir karşılık verilmeden yapılır. Bu durumda, feragat eden mirasçının altsoyu mirasçılık hakkını korumaya devam eder. Böylece miras bırakanın vefatı halinde altsoy doğrudan mirasçı olabilir.
Mirastan Feragat Sözleşmesinin Şekil Şartları
Mirastan feragat sözleşmesinin geçerli olabilmesi için şu koşulları taşıması gerekir:
- Noter huzurunda düzenlenmiş olması gerekir.
- İki tarafın rızasıyla yapılmalıdır.
- Tarafların fiil ehliyetine sahip olmaları gerekir.
- Vasiyetname şeklinde (resmi şekil) yapılması zorunludur.
Resmî şekil şartına uyulmadan yapılan sözleşmeler kesin hükümsüzdür. Bu durum Yargıtay kararlarında da sıkça vurgulanmıştır.
Feragatin Altsoya Etkisi
İvazlı feragatte, aksi kararlaştırılmadıkça feragat edenin altsoyu da mirasçılık sıfatını kaybeder. Ancak ivazsız feragatte, altsoy etkilenmez. Bu yönüyle feragat sözleşmesi, mirasın reddinden ayrılır. Yani altsoy açısından mirasın akıbeti, feragat türüne göre değişiklik gösterir.
Mirastan Feragat ile Mirasın Reddi Arasındaki Farklar
| Unsur | Mirastan Feragat | Mirasın Reddi |
|---|---|---|
| Zaman | Mirasbırakan sağ iken yapılır | Mirasbırakanın ölümünden sonra yapılır |
| Şekil | Noterde resmi vasiyetname şeklinde yapılır | Sulh mahkemesinde yazılı beyanla yapılır |
| Altsoya etkisi | İvazlıysa altsoyu da etkiler | Altsoyu etkilemez |
| Karşılık | İvazlı/ivazsız olabilir | Her zaman karşılıksızdır |
| Tek/taraflılık | İki taraflı sözleşmedir | Tek taraflı bir beyan işlemidir |
| Süre | Süre sınırlaması yoktur | Üç ay içinde yapılmalıdır |
Yargıtay Kararlarında Feragatın Değerlendirilmesi
Yargıtay’ın istikrar kazanmış içtihatlarına göre, mirastan feragat sözleşmesi;
- Sadece resmi şekilde yapılmışsa geçerli kabul edilmektedir.
- Sözleşmede yer alan “altsoyu da kapsar” ibaresi bulunmuyorsa, sadece feragat eden kişi etkilenir.
- Noter tarafından düzenlenmiş olsa da tanıklık kurallarına aykırılık varsa, şekil yönünden geçersiz sayılır.
Feragat Edenin Sonradan Dava Açması Mümkün mü?
Mirasçı, geçerli bir şekilde feragat sözleşmesi yaptıysa artık miras hakkı talebinde bulunamaz. Ancak, fiil ehliyetinin bulunmaması, hile, tehdit ya da hata gibi iradeyi sakatlayan haller varsa bu durumda sözleşmenin iptali talep edilebilir.
Feragat Sözleşmesinin Hükümsüzlüğü ve İptali
Sözleşmenin;
- Şekil şartına uyulmadan yapılması,
- Tarafların ehliyetsiz olması,
- Feragat karşılığının ödenmemesi,
- Aldatma veya hile ile imzalatılması durumlarında iptali mümkündür.
Bu hallerin varlığı halinde feragat eden kişi veya mirasçısı iptal davası açabilir. Ancak şekil eksikliğini ileri süren kişinin sözleşmeden doğan menfaati gerçekleştirmiş olması, dürüstlük kuralı gereği iptale engel teşkil eder.
Feragat Edenin Mirasçılık Belgesinde Durumu
Mirastan feragat eden kişinin mirasçılık belgesinde isminin yer almaması gerekir. Ancak sadece soy ilişkisini gösteren yönüyle belge talep ediliyorsa bu mümkündür. Tereke paylaşımı sırasında feragat edilen payın hangi mirasçıya kaldığı da belirtilmelidir.